Ưu điểm và nhược điểm của xích, dây curoa và trục các đăng

19/07/2019

Xe có thể chạy trên đường là nhờ động cơ truyền lực đến bánh sau theo xích (Chain) hoặc dây curoa (Belt) hoặc trục các đăng (cardan shaft).

Đầu tiên, ta bắt đầu với lịch sử ra đời của truyền động. Dù ngày nay truyền động trên moto phần lớn là dây xích nhưng phát minh đầu tiên cho hình thức truyền động này lại là dây curoa, được làm từ vật liệu có độ bền cao nhất thời bấy giờ là da bò, phát minh này của Leonardo Da Vinci. Và chiếc xe gắn máy đầu tiên cũng sử dụng truyền động dây curoa.

Ưu điểm và nhược điểm của xích, dây curoa và trục các đăng

Nhưng dần dần công nghệ ngày càng hiện đại, những chiếc xe moto có công suất lớn ra đời ồ ạt. Dây curoa bằng da bò không còn phù hợp do chúng dễ bị mòn, trượt, đứt... nên đã bị loại bỏ trong nửa đầu thế kỷ 20 của nền công nghiệp sx moto và được thay thế bằng truyền động xích và trục các đăng. Phải tới mãi những năm 1980, dạng truyền động dây curoa mới quay trở lại nhờ các nhà nghiên cứu chế tạo bằng những vật liệu mới có độ bền lớn và đủ khỏe để sử dụng trên xe moto. Dây curoa phổ biến nhất là trên những chiếc Cruiser nặng nề, các hãng như BMW, Buell hay thậm chí hãng sx xe moto động cơ điện Zero cũng từng sử dụng dây curoa trên những chiếc xe của họ bởi nó mang lại những ưu điểm nhất định so với truyền động xích và trục các đăng. Đầu tiên, đó là nó hoạt động êm ái không gây nhiều tiếng ồn, tiếp nữa là nó không cần phải sử dụng các chất bôi trơn nên nó cũng sạch sẽ hơn. Ngoài ra với các vật liệu tiên tiến, dây curoa cũng có độ bền tương đối tốt cũng như không đòi hỏi phải bảo dưỡng nhiều. Tham khảo: Ghế xếp thư giãn giúp ngủ ngon, hạn chế đau lưng mỏi cổ đặc biệt tốt cho người lớn tuổi

Đến đây chắc hẳn nhiều người thắc mắc nếu dây curoa ưu việt thế thì sao không thấy nó phổ biến trên các loại xe moto khác? Đúng vậy, bên cạnh những ưu điểm đó thì dây curoa cũng có khá nhiều nhược điểm. Đáng lưu ý nhất đó là setup cho 1 bộ dây curoa rất cồng kềnh bởi để đạt được tỉ số truyền động tối ưu cho xe moto cống suất lớn, bộ nồi phải có kích thước rất lớn. Và tiếp nữa là việc thay thế dây curoa cũng mất công hơn, thậm chí có những xe đòi hỏi phải tháo hẳn cả trục bánh sau ra mới thao tác được.

Tiếp theo là trục các đăng, liệu đây có phải là dạng truyền động tốt nhất cho xe moto không? Chắc chắn những tín đồ của BMW sẽ trả lời là có, nhưng đừng vội! BMW đã sử dụng trục các đăng từ năm 1923 trên chiếc moto R32 và đến tận bây giờ họ vẫn áp dụng trên nhiều mẫu xe khác. Ưu điểm của trục các đăng đó là độ bền khủng khiếp (tất nhiên trong điều kiện bạn không chơi đấu bò) và gần như chẳng phải bảo dưỡng do cấu tạo của nó ít chịu tác động của môi trường bên ngoài. Mặt khác, nhược điểm của nó là chí phí sản xuất quá cao, nặng nề và quá trình truyền động gây hao hụt nhiều sức mạnh của động cơ. Vậy để trả lời câu hỏi ban đầu, chúng ta có thể thấy trục các đăng chưa chắc đã là dạng truyền động tốt nhất, nó chỉ phù hợp với tùy từng loại xe nhất định.

Sau cùng, từ các nhược điểm trên, chúng ta có dạng truyền động sử dụng xích. Với các nhà sản xuất moto, giảm chi phí sx là 1 yếu tố rất quan trọng và bộ truyền động sử dụng xích đáp ứng tốt nhất yêu cầu này. Cấu tạo của xích cũng đơn giản, gọn nhẹ, dễ thay thế và tối ưu nhất cho việc truyền động. Mặt trái của nó, các nhược điểm trên xích là ồn ào, bẩn, vệ sinh mệt thôi rồi, luôn phải bôi trơn bằng các dung dịch chuyên dụng để giảm tiếng ồn và đảm bảo độ bền cũng như khả năng vận hành. Trước đây, những sợi xích cũng không có vòng đệm cao su như hiện nay khiến nó rất khó tránh khỏi việc bị rỉ sét và kém bền hơn so với dây curoa và trục các đăng. Việc thường xuyên kiểm tra độ trùng của xích cũng được nhắc tới trong các khuyến cáo của nsx. Bởi việc xích quá trùng có thể dẫn đến việc tuột xích trong khi xe đang vận hành, rất nguy hiểm và tốn tiền! Xích hiện đại với các vòng đệm cao su dưới nhiều hình thức như o-ring, x-ring, vx-ring... có khả năng giữ chất bôi trơn giữa các mắt xích tốt hơn, hoạt động êm ái hơn và độ bền cũng tăng đáng kể. Do vậy, ngày nay truyền động dạng xích là dạng phổ biến nhất trên xe moto.

Nói thêm một chút về xích, nhiều người inbox page hỏi cách vệ sinh và xịt xích sao cho hiệu quả nhất, liệu có thể dùng WD-40 để xịt không? Mình xin trả lời các bạn luôn.

Đầu tiên về WD-40. Nó là viết tắt của Water Displacement (chống nước), 40 là tên công thức của dung dịch. Nhiều tranh cãi về vấn đề này ở các diễn đàn moto, tuy nhiên chẳng ai chứng minh được là WD-40 làm hỏng xích, cụ thể là phần vòng đệm cao su như thế nào. Tất cả lý luận đưa ra chỉ là dẫn chứng lời khuyến cáo của một số hãng xích "we cannot recommend it, out of an abundance of caution", tức là họ không khuyến khích và nên thận trọng khi sử dụng chứ không hề có 1 khẳng định nào rằng WD-40 sẽ làm hỏng xích cả. Chúng ta hoàn toàn có thể dùng WD-40 để thay thế các chất bôi trơn chuyên dụng bởi thành phần chính của nó là dầu hỏa, mà dầu hỏa thì chẳng phải trong hầu hết manual của các hãng vẫn hướng dẫn chúng ta dùng nó để tẩy rửa xích đấy sao? Tất nhiên nhiều người vẫn lập luận rằng WD-40 không chứa 100% là dầu hỏa, và vấn đề này đã được nhiều người thử nghiệm bằng cách đem vòng đệm cao su nhúng vào dung dịch WD-40 trong nhiều tuần. Kết quả là... chả sao cả, các vòng đệm này vẫn giữ nguyên kích thước cũng như tính đàn hồi so với nguyên bản. Đến chỗ này, nhiều người lại nghĩ rằng WD-40 sẽ đánh tan mỡ bôi trơn ở điểm nối các mắt xích, thế là người ta lại làm thí nghiệm tương tự với 1 sợi xích mới và kết quả vẫn là chả sao cả. Tất cả những thí nghiệm này các bạn có thể search trên Youtube, ngày trước thì ít chứ giờ đua nhau làm video, nhiều nhan nhản! Vì thế, hiện giờ mình vẫn dùng WD-40 để thay thế cho các chai dung dịch chuyên dụng, 1 hình thức tiết kiệm đéo hiệu quả mấy để lên cc. Lựa chọn là ở các bạn, WD-40 hay không, không quan trọng, quan trọng là phải có xe .

Để vệ sinh xích, các bạn nên có bàn chải chuyên dụng để đỡ mất nhiều công sức, phổ biến nhất là dạng chữ U hoặc xoắn ốc, rẻ, dễ mua. Kết hợp với dầu hỏa hoặc chính WD-40 cũng đc, sau khi vệ sinh, dội nước cho trôi hết chất bẩn. Lưu ý không dùng vòi cao áp xịt ở cự ly gần vào phần mặt trên/dưới, chỗ có vòng cao su. Lực vòi cao áp có thể làm rách các vòng đệm cao su đấy! Sau công đoạn vệ sinh, các bạn lấy WD-40 hoặc các chất chuyên dụng và xịt vào phía mặt xích tiếp xúc với nhông và chỉ cần xịt đúng 1 vòng thôi, xịt nhiều quá chỉ tổ bám bụi bẩn nhanh hơn và bắn dung dịch lung tung khi chạy xe. Xịt như vậy khi xe vận hành, lực ly tâm sẽ tự tản đều dung dịch bôi trơn đều khắp các vòng đệm.